MENU CLOSE

Zonwering en architectuur

Met de warme zomers en de hoge isolatiewaarden is de vraag naar koeling tegenwoordig steeds belangrijker. Zonwering kan er in belangrijke mate aan bijdragen dat de warmte buiten blijft. Maar hoe integreer je dit in de architectuur? Om deze vraag te beantwoorden behandelen we op deze pagina welke typen zonwering er bestaan en hoe ze op een doeltreffende maar ook fraaie manier kunnen worden toegepast.

 

Binnenzonwering, buitenzonwering en architectuur

Over het algemeen is de regel bij zonwering: zorg dat je de warmte weert voordat het binnen kan komen. Zonwering aan de buitenkant van de woning heeft de voorkeur. Verduisterende raambekleding, zoals plissé gordijnen, wordt wel aangeboden met een reflecterende zonwerende laag. De stralingswarmte is echter al via het glas binnengekomen en kan maar deels weer naar buiten worden gereflecteerd. Soms zijn de omstandigheden zodanig dat alleen een bepaald type zonwering kan worden toegepast. In het duurzame strandhuis in Egmond aan Zee konden we bijvoorbeeld geen screens aan de buitenzijde toepassen omdat het kunststof screendoek niet bestand is tegen het zand en de zoute zeelucht. Hier was binnenzonwering met een reflecterende buitenzijde de beste oplossing.

 

Wat is het verschil tussen actieve of passieve zonwering?

Omdat we tegenwoordig heel goed isoleren, geldt over het algemeen de volgende regel: zorg voor zonwering als je veel glas toepast aan de zonzijde. Hiermee voorkom je oververhitting in de zomer.

 

Vanuit de regelgeving is het nadenken over hoge binnentemperaturen bij nieuwbouw inmiddels verplichte kost. Begin 2021 zijn de BENG-regels (Bijna Energie Neutraal gebouw) ingegaan met eisen voor temperatuuroverschrijding in juli (TO-juli).

 

Het verschil tussen actieve of passieve zonwering is dat je het wel of niet kan sturen. Dakoverstekken is onderdeel van de architectuur zijn effectief. Ze dragen bij aan het wooncomfort (droog buiten zitten, minder onderhoud aan de gevels) maar zijn niet stuurbaar. Hierdoor komt er op sommige momenten te veel en soms te weinig warmte binnen. Actieve zonwering is niet statisch, hiermee kun je op elk moment reageren op de inkomende hoeveelheid zoninstraling.

 

Vormen van passieve zonwering

Overstekken, inhammen, diep liggende kozijnopeningen, raamkaders of vaste raamlamellen zijn voorbeelden van bouwkundige zonwerende voorzieningen die onderdeel zijn van de architectonische verschijningsvorm. Ook met begroeiing kun je zeer effectief de zon weren, bijvoorbeeld door het planten van leibomen of een begroeide luifel. Leilinden laten hun grote bladeren al vrij vroeg in het najaar vallen waardoor zon in de koudere seizoenen toch het huis in kan komen. Leibeuken houden hun blad langer vast en weren de zon een groter deel van het jaar.

De grote overstekken bij de zongerichte schuurwoning in De Wijk en de circulaire villa in Ter Aar is een voorbeeld van passieve zonwering.

 

Vormen van actieve zonwering

Voorbeelden van actieve zonwering zijn neerlaatbare lamellenzonwering, markiezen of uitvalschermen, gevelluiken of neerlaatbare screens. Markiezen of uitvalschermen zijn erg beeldbepalend en laten zich niet zomaar integreren in een eigentijds gevelbeeld.

 

Wat is de levensduur van zonwerende screens?

Zonwerende screens zijn een stuk kwetsbaarder dan bijvoorbeeld lamellen. Het doek gaat in normale omstandigheden zo’n tien tot twintig jaar mee en moet dan vervangen worden, zorg dus altijd dat dit mogelijk is, ook al wordt de kast ingebouwd.

 

Hoeveel zon kun je weren met screens?

De zonwerendheid van screens is afhankelijk van het type doek. Een veel toegepast product is Tibelly Doek. Het Tibelly Ecole 1% doek bijvoorbeeld weert 84% van het direct inkomende zonlicht, de warmtewering is vergelijkbaar. N.B. doeken die meer warmte weren zijn over het algemeen ook minder licht- en zichtdoorlatend, wat effect heeft op de binnenruimte.

detail-zonwering-screen-weggewerkt-manneninderuimte-
Detail weggewerkte zonwering achter goot - Verbouwing Ekehaar

Zonwering wegwerken in de constructie

Beweegbare zonwering zoals screens, shutters of uitvalschermen zit vaak in opgerolde of opgetrokken vorm in een aluminium cassette aan de bovenzijde van het raam. In veel gevallen is het mogelijk deze cassette weg te werken in de detail aan de bovenzijde van het raam. Niet alleen de cassette aan de bovenzijde, maar ook de zijgeleiding is een punt van aandacht. Deze wordt vaak op het kozijn bevestigd waardoor deze alsnog zichtbaar is. Door het uitwerken van deze details door de architect kan dit goed vooraf worden afgestemd en in de bouw worden meegenomen.

De minimalische schuurwoning in Westerbork en de levensloopbestendige verbouwing in Ekehaar zijn voorbeelden van projecten waarbij de screens in de constructie zijn weggewerkt.

zonwering-weggewerkt-achter-goot-manneninderuimte
Detail tijdens bouw - weggewerkte zonwering achter goot - Verbouwing Ekehaar

Kun je de warmte ook weren met zonwerend glas?

Naast de keuzes voor het type zonwering kun je op de warmte sturen door de keuze van het type glas. De meeste glasfabrikanten leveren zonwerend glas, dat niet per se het uiterlijk hoeft te hebben als het bruin spiegelend glas van een jaren ‘70 kantoorgebouw. Een voorbeeld is Thermobel EnergyN glas van glasfabrikant AGC. Je kunt hiermee zo’n 20% meer inkomende zonnewarmte weren dan bij normaal floatglas: dit heeft een ZTA waarde van 41% ten opzichte van 51% (ZTA staat voor zontoetredingsfactor en geeft aan welk gedeelte van de zonne-energie die op het glas valt uiteindelijk in het vertrek komt). Door de extra coating op het glas is overigens de lichttoetreding (LTA) ook wat minder, 73% in plaats van de gangbare 80%. Het is dus maar een klein deel van de oplossing.

Er bestaat ook glas met zonwerende lamellen in de spouw zoals Screenline beglazing van Pilkington. Met een magneet, knop of koord bedien je de zonwering, electrisch bedienen is ook een optie. Doordat de zonwering niet voor maar in het raam zit is het minder effectief dan buitenzonwering, maar toch kun je volgens de fabrikant tot 90% van de zonwarmte weren. Het is een goede oplossing voor situaties waar buitenzonwering om bepaalde reden niet mogelijk is. Kanttekening is wel dat het tot nu toe alleen in dubbel en niet in triple glas en maar in negen verschillende (lichte) kleuren verkrijgbaar is.

Dit is slechts een deel van onze kennis...

Neem vrijblijvend contact met ons op en ontdek hoe we u bij uw project kunnen helpen.